Այսօր Coca-Cola-ն աշխարհի ամենահայտնի
ոչ ալկոհոլային ըմպելիքն է: Coca-Cola ապրանքանիշը համարվում է
ամենահաջողակ-ներից և ճանաչվածներից մեկը աշխարհում և գնահատվում է ավելի
քան 80 միլիարդ դոլար: Այն ճանաչում են երկրի բնակչության 98 տոկոսը:
Coca-Cola-ն վաճառվում է աշխարհի մոտ 200 երկրներում: Այն կարելի է տեսնել
ամենուր` խանութներում, փողոցներում, հեռուստատեսությամբ և նույնիսկ ձեր
սեղանին: Եթե Coca-Cola-ի պատմության ընթացքում արտադրված ողջ ըմպելիքը
շշերով բաժանեին երկրագնդի բնակչությանը, ապա յուրաքանչյուր մարդ կստանար
ավելի քան 800 շիշ: Coca-Cola-ն արտադրում է աշխարհում ամենաշատ վաճառվող
ոչ ալկոհոլային 6 ըմպելիքներից 5-ը` Coca-Cola, Diet Coke, Fanta,
Schweppes և Sprite:
Coca-Cola ընկերության պատմությունը
սկսվում է 1886 թվականի մայիսի 8-ին, ամերիկյան այն ժամանակվա փոքրիկ
Ատլանտա քաղաքում` դեղագործ Ջոն Պեմբերտոնի տան հետնաբակում: Այդ օրը
հարգարժան Ջոն Պեմբերտոնը պղնձե տարրայում եփում էր անսովոր մի օշարակ:
Օշարակը (сироп) ստացվում է քաղցր և թանձր: Պեմբերտոնը կանչում է իր
հաշվապահ Ֆրենկ Ռոբինսոնին և կիսվում նրա հետ իր հայտնագործությամբ:
Իմիջիայլոց հենց Ռոբինսոնն է հետագայում մտածում հայտնի ըմպելիքի անվանումն
ու ապրանքանիշը: Նույնիսկ հիմա էլ զովացուցիչ ըմպելիքի ապրանքանիշը
պատկերվում է ճիշտ նույն ձևով, ինչպես ժամանակին մտածել էր Ռոբինսոնը:
Իր անվանումը Coca-Cola-ն ստացել է ոչ
պատահական: Այն առաջացել է ըմպելիքի պատրաստման ժամանակ օգտագործվող
բաղադրիչների անվանումներից` կոկայի տերևներից (դրանցից է պատրաստվում նաև
կոկաինը) և կոլա կոչվող ծառի ընկույզներից:
Ջոնը իր պատրաստած օշարակը տանում է
քաղաքի ամենամեծ «Ջեկոբս» դեղատուն: Հենց նույն օրվանից այն սկսվում է
վաճառվել հաճախորդներին` մեկ բաժակը 5 ցենտով: Օշարակը վաճառվում էր ինչպես
շշերով, այնպես էլ «լցնովի»: Ի դեպ վերջին տարբերակում այն բացում էին
ջրով` հեշտ խմելու համար: Սկզբում ըմպելիքը դեռ գազավորված չէր: Այն իրենից
ներկայացնում էր դարչնագույն, թանձր և քաղցր լուծույթ: Սակայն տեղի է
ունենում մի պատահականություն, որը փոխում է ամեն ինչ:
Այդ օրը գնորդներից մեկը, որը տառապում
էր հետխմիչքային գլխացավով, գնում է Coca-Cola-ի մեկ շիշ օշարակ և խնդրում
է դեղատան աշխատողներից Վիլլի Վենեյբլին (դեղատնում նա գազավորված ջուր էր
լցնում) բացել օշարակը ջրով: Վենեյբլը չի ուզում գնալ դեղատան մյուս
ծայրում գտնվող ջրի ծորակի մոտ և հարցնում է հաճախորդին, դեմ չի՞ լինի
արդյոք նա, եթե օշարակը սովորականի փոխարեն բացվի գազավորված ջրով:
Հաճախորդի համար միևնույն էր, նրան տանջում էր գլխացավը: Նա խմում է
գազավորված ջրով ավելացված «փրփրուն» ըմպելիքը և հիացմունքով բացականչում.
«Այ’ սա ուրիշ բան, հիանալի է: Սա շատ ավելի լավ է, քան սովորական ջուրը»:
Այդ խոսքերը միանգամից տարածվում են ողջ Ատլանտայում և այդուհետ մարդիկ սկսում են խմել բուժիչ ըմպելիքը միայն գազավորված ջրով:
Հենց նույն ամռանը Ատլանտայում սկսում է
գործել «չոր օրենքը»` այդ օրվանից ալկոհոլային խմիչքները պաշտոնապես
արգելվում են: Մարդիկ սկսում են ավելի շատ Coca-Cola խմել և ըմպելիքի
վաճառքի ծավալները աճում են: Սակայն այդ ժամանակ էլ Պեմբերտոնի
առողջությունը սկսում է վատանալ, ինչպես նաև նա չուներ բավարար միջոցներ
բիզնեսը ընդլայնելու համար: Եվ հրաշք-ըմպելիքի հիմնադիրը վաճառում է դրա
բանաձևն ու բոլոր անհրաժեշտ սարքավորումները մի քանի գործընկերների`
մասնավորապես ընկերության 2/3-ը նույն Վենեյբլին` Coca-Cola-ի գազավորված
տարբերակը բացահայտողին: Պեմբերտոնը մահանում է 1888 թվականի օգոստոսի
16-ին աղքատության մեջ և վերջին հանգրվանն է գտնում աղքատների համար
նախատեսված գերեզմանոցում: Եվ միայն 70 տարի անց է Coca-Cola-ի հիմնադրի
գերեզմանին քարե հուշարձան տեղադրվում:
Մահվանից մի քանի ամիս առաջ, 1888
թվականին, Պեմբերտոնը 1200 դոլարով վաճառում է Coca-Cola-ի արտադրության
բիզնեսում իր մասնաբաժինը հաջողակ գործարար Ազա Քենդլերին: Վերջինս շուտով
գնում է նաև մյուս գործընկերների մասնաբաժինները և 1891 թվականին դառնում է
Պեմբերտոնի ընկերության սեփականատերը, որի համար վճարում է ընդամենը 2300
դոլար: 1892 թվականի հունվարի 29-ին իր եղբոր` Ջոնի, Ֆրենկ Ռոբինսոնի և
երկու այլ գործարարների հետ Քենդլերը հիմնում է Coca-Cola ընկերությունը:
Սկզբում այն գնահատվում էր 100 հազար դոլար` հսկայական թիվ այդ ժամանակվա
տվյալներով: Սակայն Քենդլերը դրանով չէր բավարարվում, նա երազում էր
ընդլայնել արտադրությունը: Օժտված լինելով հմուտ վաճառողի տաղանդով` նա
զգում էր, թե ինչպես պետք է գովազդել ապրանքը` շուկայում այն
առաջխաղացնելու համար: Նա մտածում է կտրոններ, որոնք բոլորին առաջարկում
էին անվճար փորձել մեկ բաժակ Coca-Cola: Փորձելով արտասովոր ըմպելիքի համը`
մարդիկ գնում էին այն ավելի ու ավելի շատ: 1894 թվականին Coca-Cola-ն
արդեն վաճառվում էր Ջորջիա նահանգի սահմաններից դուրս: Բացվում են օֆիսներ և
գործարաններ Դալլասում, Լոս Անջելեսում, Չիկագոյում և Ֆիլադեֆիայում:
Շուտով Coca-Cola-ն վաճառվում է նաև ողջ երկրում: 1897 թվականին այն կարելի
էր գնել նաև Կանադայում և Հավայան կղզիներում, ինչպես նաև Մեքսիկայում:
Գրեթե 10 տարվա ընթացքում Քենդլերը մեծացնում է վաճառքի ծավալները մոտ 400
տոկոսով:
Coca-Cola-ի հաջողությունը
պայմանավորված է մի շարք պատճառներով: Առաջինը, դա մշտապես երաշխավորված
որակն է: Երկրորդը, ըմպելիքը էժան է, հետևաբար հասանելի է յուրաքանչյուրին:
Coca-Cola-ն կարելի է գնել ամենուր: Coca-Cola-ի կարմրա-սպիտակավուն շիշը
չես խառնի ոչ մի բանի հետ: Եվ վերջապես, Coca-Cola-ի գովազդը մշտապես աչքի
առջև է: Ի շնորհիվ էֆֆեկտիվ գովազդի և ճիշտ ընտրված առևտրային
քաղաքականության` Coca-Cola-ն դարձել է մեր կյանքի անփոխարինելի մասը:
Այսօր Coca-Cola-ն արտադրում է ոչ միայն համանուն ըմպելիքը, այլ նաև այլ ոչ
ալկոհոլային ըմպելիքներ, որոնց գումարային վաճառքի ծավալները գերազանցում
են ցանկացած նմանատիպ ընկերության վաճառքները: